Zen-training, voor iedereen Jan Kallenbach

                                          Hoezo ‘druk’?
Welk mens kent niet het probleem hoe in deze huidige drukke en vooral enerverende tijd, het hoofd leeg en schoon te houden… om evenwichtig en adequaat te kunnen reageren en vooral… om waarachtig te kunnen leven. Om ons niet gestrest of gek te laten worden, bedienen wij ons om die reden daarom van de Oosterse TaiKi body-mind discipline en zijn trainingsprincipes. In deze discipline combineert een trainer mental-coaching met de methode en discipline van een gerenommeerde vechtkunst, t.w. TaiKiKen (Great Energy Boxing) & Yi-chuan (Mind/Intention Boxing) In deze disciplines geldt van oudsher: ‘mind leads body’ en ‘body follows mind’. Uit de naamgeving blijkt al dat er voor meditatie een belangrijke rol is weggelegd.
Bedoeling
Het is de bedoeling om gestimuleerd door de inzichten van deze kunst én de coaching van de docent om zich dagelijks - thuis of in de school/ of op het werk - 10 tot 30 minuten terug te trekken en te mediteren…zittend, staand of in beweging.
Veel mensen melden zich bij ons aan, omdat ze om wat voor reden ook last ervaren van stress (een vol hoofd) of zich ongemakkelijk voelen in hun lichaam én / of te veel of te weinig energie hebben. Je kunt de training scheiden in mental fitness en meditatieve benadering en voor mensen met ervaring in sport of martial arts of die graag willen bewegen, is er in het TaiKi ook een methode en een benadering die daar op aansluit.

Hoe ontstond deze benadering?
Mijn toenmalige martial arts leraar in Japan - master Sawai Kenichi- introduceerde mij in 1967 in een vorm van Zen training die hij “ritsu-zen” noemde. Letterlijk de ‘staande meditatie-vorm’ van de Zen-warrior training. Deze vorm is zwaarder dan de Za-zen of zittende Zen-methode… maar hebben veel met elkaar gemeen en komen uit dezelfde bron. Deze discipline zou mij nooit meer loslaten en heeft mij ondertussen veel inzicht, rust en voldoening gegeven. Van af die tijd ben ik mij vooral door deze methode ook meer in het Zenboeddhisme zelf gaan verdiepen en mij gaan focussen op en een aandachtig en mindfull leven. Dit berust op het inzicht:
…dat het beter is een ding goed te doen, dan tien dingen half.
Dit inzicht maak je je eigen in mijn cursus aan de hand van het leren stilstaan bij de dingen om je heen en in jezelf…en is eigenlijk een vorm van concentratie en meditatie. Systematische beoefening bevordert het losmaken van het ‘teveel in je hoofd zitten’ en heeft als resultaat meer rust en orde. Hierdoor kun je je beter concentreren op de dagelijkse activiteiten en ben je gevoeliger voor de invloeden vanuit de diepere lagen in jezelf. Dit vormt de basis voor een effectiever gebruik van je vermogens, energie en intuïtie. Uit MRI-scans en EEG-onderzoeken blijkt dat tijdens meditatie de hersenen anders werken en diepere ontspanning en helderheid eerder tot stand komen dan in normale situaties. We koppelen de Japanse Zen filosofie aan hedendaagse psychologische inzichten. Daar bij gebruiken we de Maslow theorie van behoeften en emoties, de Flow experience van Cxzentmihaly en de sportpsychologische inzichten van o.a. Timothy Gallwey.
Kern van deze visies is dat de mens/sporter door allerlei angsten verkrampt kan raken. Door bewustwordingsoefeningen kun je het kritische stemmetje in je hoofd herkennen en leren los te laten. Het is boeiend te zien dat de oude Oosterse inzichten in het bewegen en mediteren en de martial arts aansluiten bij de huidige Westerse psychologie. Zo combineren wij het beste uit twee werelden.

Hoe ziet een training / sessie er uit?
Zen training staand of zittend helpt mensen bewuster te werken aan de eigen mentale conditie door middel van psychofysieke meditatie training. De ervaring leert dat coachings gesprekken een nuttige aanvulling zijn op het mediteren. Hierdoor krijgt men meer helderheid (1 ) en vrijheid (2) om keuzen te maken die bij je passen. Dat kan betekenen dat je de werkelijkheid leert accepteren zoals deze is… óf dat je tot het inzicht komt, dat je stappen moet gaan ondernemen om je leven in een bevredigende vaarwater te zien te krijgen. Tijdens deze gesprekken (sesshins) help ik de belemmerende gedachten op te sporen en los te leren laten. Anderzijds confronteer ik je met tegenstellingen in denken en gedrag en stimuleer ik en ondersteun ik het veranderings proces.
In een sessie van 3 uur praten we circa 2 uur (litt. huiswerk, coaching) en doen we circa 1 uur meditatie oefeningen.

Waar zit nu de specifieke (meer-)waarde van deze aanpak?
Zen-training bevordert de aandacht en ontspannen concentratie; in het Japans joriki genaamd.
De sleutel hierbij is de ontwikkeling van een correcte fysieke houding (hara-houding) en een rustige en diepe buikademhaling. Dit geeft een gevoel van geaardheid en een goede doorbloeding van het lichaam en zorgt voor vitale energie, die ‘ki’ wordt genoemd. In een ontspannen toestand kun je heftige emoties en frustraties meer van een afstand leren zien. Je identificeert je niet meer met jouw vervelende gevoelens. Daardoor kun je zaken objectiever bekijken en sneller loslaten. Bij het beoefenen van budo kun je met het verkrijgen van deze basisrust en concentratie zeker je voordeel doen. Je bent je veel meer bewust van het nu en je leeft veel meer in het hier en nu en kunt spontaner zijn. Anderzijds zorgt Zen-training voor zowel ontvankelijkheid als echte betrokkenheid. Genieten van eenvoudige dingen is echt de kern van Zen.
Dat vergt een heldere, geconcentreerde en spontane geest. Die is er niet vanzelf, daar moet men zich in bekwamen door te oefenen. De meerwaarde hiervan is dat je een verdieping in je leven gaat ervaren. Een kop thee drinken, de afwas doen, een wandeling door het bos maken, trainen…ga je bewuster ervaren. Daar heb je verder weinig voor nodig. Veel mensen denken echte voldoening te vinden in veel ingewikkelder dingen als een groot huis, dure dingen, verre trips. Hoewel deze dingen an sich niet verkeerd zijn, gaan ze vervelen wanneer je oppervlakkig blijft leven.

Hoe valt deze discipline en aanpak te rijmen met de tendensen van de huidige snelle tijd?....‘Just don’t wobble’.... is een beroemde uitspraak van een leraar als antwoord op de vraag hoe je nu het beste aan Zen kunt doen….’niet wiebelen’ /niet aarzelen….door een ding tegelijk doen en aandachtig doen…is het motto van Zen. We nemen meestal niet de tijd om de dingen echt goed te doen. We snellen van het een naar het ander…en hebben er vaak nog een excuus voor ook…óf we vervelen ons te pletter! In een tijd als deze waarin er grote onverschilligheid heerst naar elkaar en naar de natuur en onze bronnen (milieu), is het tijd om meer te gaan genieten van weinig! Dat zijn we verleerd. Er is een Zen leraar die dit heel eenvoudig en helder uitlegt aan de hand van een blad papier. Waar komt dit vandaan wie heeft ’t gemaakt…de boom die het levert, kon uiteindelijk zo ver komen en sterk worden door stil te staan en te groeien door invloed van wolken met regen, warmte van de zon en zuurstof uit de lucht…dus in alles geldt… “wanneer je water drinkt, denk aan de bron”.
En een andere kwaliteit is het gegeven dat rust, niet alleen overzicht en ontspanning met zich mee kan brengen, maar ook groei en kracht. Een grote boom is groot geworden door stil te blijven staan. Alles hangt met alles samen. Niets staat op zichzelf, alles is met elkaar verbonden. Zie de inzichten van de kwantumfysica. Intuïtief voelen we dat dit waar is. Echter we leven er niet bewust naar. Er moet eerst een ramp plaatsvinden voordat mensen in actie komen. In mijn aanpak stimuleer ik mensen hun ambitie te volgen. Echter ik confronteer hen ook op een vriendelijke manier met hun onbewustheid en blindheid. Ik zie het als een taak mensen te helpen zich zelf te vinden en te accepteren door stil en aandachtig van binnen te worden. Zen-training gezien als mentale fitness maakt je dus mentaal weerbaarder in deze met informatie overspoelde maatschappij.
Ervaring met martial arts?
Van Judo en Karate tot Tai Chi en TaiKi kenpo. Het bijzondere van de martial arts is , dat je bij het oefenen altijd man tegenover man staat…en dat is behalve intensief ook emotioneel indringend…het raakt direct de kern van wie je bent.
Heeft deze methode iets te bieden voor de budoka?
Het is evident dat een ieder in de m.a. direct wordt geconfronteerd met de emoties van de ander en met die van zichzelf. Deze emoties zullen we moeten leren kennen en beheersen. Voelen is daartoe een must…allereerst voelen dus! Het gevoelsniveau spreekt een heel andere taal dan het verstand. Met het verstand kun je denken…’dat doet me niets’ …maar van binnen kan het gevoelsmatig aan je knagen. We zijn geneigd dat weg te stoppen, omdat het ons niet goed uitkomt of omdat we er geen tijd voor hebben. Meestal krijg je daar vroeg of laat spijt en last van. In de Zen-training en coaching leer ik mensen de diepere laag ontdekken die voorbij het denken ligt…het zogenaamde mushin.
Van hier uit krijgt iedere vorm van budo, discipline of kunst een éxtra dimensie.
Is er met deze inzichten een verschil in benadering te constateren tussen de breedte- en de topsport beoefenaar en eventueel de topmanager?
Voor allen is ‘in balans zijn’ een wezenlijke voorwaarde om effectief te zijn…dus “do what you have to do, but whatsoever you do….don’t wobble”
Als je fysiek super getraind bent, maar je verwaarloost het mentale aspect, dan is de kans groot dat je de wedstrijden gaat verliezen. Dit gevaar zie je vooral bij topsporters die zichzelf voorbij lopen. Het is mooi als je echt de ambitie hebt om de top te willen bereiken. Maar wat doe je wanneer het tegenzit? Zen leert je ‘zitten’ met / stilstaan bij je ongeduld en frustratie. Als je dit werkelijk oefent, ga je je meer ontspannen. Hierdoor neemt je helderheid toe. Je bent meer in het hier en nu. Top sporters, kunstenaars en topmanagers melden geregeld dat zij tijdloze momenten ervaren, waarin zij volledig een zijn met wat ze doen. Volledig één met de situatie. Dit noemt Zen: Satori. Zen erkent deze ervaring als echt fundamenteel en waardevol. Tegelijkertijd brengt een goede Zen-leraar je weer snel met beide voeten op de aarde.
Is Zen echt voor iedereen?
Ja, Zen is zo fundamenteel en zo menselijk georiënteerd, dat iedereen die in zichzelf, medemensen en hun intermenselijke reacties is geïnteresseerd van haar methode en inzichten kan leren en leren genieten.
Contact: Jan Kallenbach:
TaiKi Kyoshi master-teacher
Body-Mind trainer
vm. Docent martial arts Hogeschool van Amsterdam
Shin-ShinBuKen school